Praca z ciałem

Psychologia odnosi się do blokad lub napięć zapisanych w ciele w wyniku doświadczeń mających miejsce we wczesnym okresie życia. Nasze ciało reaguje już wtedy na kontakt z ważnymi osobami, tworząc napięcia, utrudniające naturalny przepływ i rozwój. Blokujemy się w ten sposób, by nie dopuścić do pełnego odczuwania i przeżywania. W życiu ten system przetrwania stosujemy często nieświadomie, a dowiedzieć się o tym możemy obserwując objawy – na przykład w postaci chronicznego bólu mięśni, chorób gardła, garbienia się, trudności w oddychaniu, chłodzie rąk, nóg.Według jednego z prekursorów pracy z ciałem, amerykańskiego terapeuty Jamesa Kepnera jeśli mówimy o wrażeniach cielesnych w trzeciej osobie to odszczepiamy ciało od Ja, umniejszamy i osłabiamy siebie, tracąc kontakt z podstawą egzystencji i sprawczości. Nieuznawane aspekty Ja istnieją w nas poprzez powiązania z funkcjami i procesem ciała, ale ponieważ z różnych powodów nie możemy ich w pełni doświadczyć, to alienujemy się od danej części ciała i stajemy się wyłącznie Ja myślącym, rozszczepionym od Ja cielesnego, czującego.

Jaką rolę w podejściu Gestalt pełni praca z ciałem?

W podejściu Gestalt człowiek ujmowany jest holistycznie – każdy aspekt jego istnienia w świecie: emocje, cielesność, intelekt i budowanie relacji z otoczeniem jest jednakowo ważny i stanowi obszar do eksploracji w trakcie procesu terapii. W Gestalt wszystko ma znaczenie – to psychoterapia poprzez „dotykanie” – kontakt z drugim człowiekiem. Zaczyna się od spojrzenia, podania ręki, reakcji na siebie wzajemnie. Zauważenie tych reakcji jest istotne, to doświadczenie ma znaczenie korektywne i leczące – tu i teraz mogę być z klientem i jego cierpieniem, które jest zapisane w ciele – udzielić wsparcia, zaproponować, by przyjął inną pozycję lub podać koc i go okryć. Zwracam uwagę  na sposób, w jaki oddycha i krok po kroku wspieram jego możliwości do wypuszczania zamkniętego powietrza lub wdychania większej jego ilości. Praca z ciałem jest zintegrowana z tym, co wnosi i przeżywa klient, to nie technika sama w sobie, lecz „dotykanie” drugiego człowieka w radości i cierpieniu. W wyniku takiej pracy, klient ma możliwość zmiany sposobu cielesnej reakcji na otoczenie i nauczenie się nowego sposobu reakcji. Poszerza możliwości swoje i swojego ciała – on się zmienia.

Jak poprzez ciało możemy wpływać na procesy psychiczne?
Ciało odzwierciedla zatrzymane procesy psychologiczne, zatem poprzez pracę z ciałem istnieje możliwość rozwoju wrażliwości czuciowej, odbudowania poczucia Ja cielesnego, włączenia ciała w obszar świadomości. To z kolei prowadzi do wewnętrznej integracji i poszerzenia możliwości samoregulacji, czyli zaspokajania potrzeb i utrzymania równowagi w ciągle zmieniających się warunkach. Zmiana na poziomie ciała wiąże się ze zmianą na poziomie psychicznym, zgodnie z założeniem, że w naszym ciele zawarta jest nasza cała historia, osobowość i stan emocjonalny, a dzięki pracy z ciałem odbywa się proces wewnętrznej integracji i uzdrowienia.

Gdy na przykład ktoś przez lata tłumi złość, ciało w tym współpracuje przez zaciskanie gardła, brzucha, szczęk, może pięści. Nie czujemy złości, natomiast różne objawy z ciała pojawiają się. Pracując z ciałem mamy możliwość odblokowania agresji, niezbędnej do życia jako ruchu, energii, która pozwala działać. Pracując w obszarze gardła, klient ma możliwość zmniejszania w nim napięcia, wyrażania tego, co długo było przez niego nie słyszane, czasem istniało w wyobrażeniach i myślach. Dopiero taka praca daje możliwość wyboru tego, co chcę wyrażać, a co nie. Gdy utykamy w tym, co cieleśnie niedostępne, nie mamy wyboru, musimy postępować tak, jak się przyzwyczailiśmy – to determinuje nasze życie. Wystarczy, gdy inaczej usiądziemy – lepiej osadzimy miednicę na krześle – naturalnie prostujemy kręgosłup i to wprowadza już inną perspektywę. Skorzystanie z oparcia pod głowę rozluźnia napięcie podstawy czaszki, a to ma wpływ na napięcie lub rozluźnienie gardła, szczęki, zmniejsza lub niweluje ból głowy. W podejściu Gestalt odbywa się to w kontakcie, terapeuta reaguje na to, co widzi. Nazywa to wspólnie z klientem i wykonuje wydawałoby się prosty gest, na przykład podaje poduszkę klientowi pod głowę. Za tym idzie przeżycie tego momentu i doświadczenie, co w rezultacie zmniejsza cierpienie klienta.